Oleh TN. HAJI WAN MOHD. SAOPHY AMIZUL B. WAN MANSOR
Hukum Luar Derlung digunakan apabila sesuatu perkataan yang mempunyai suku kata praakhir dan akhir bunyi vokal terbuka [a]. Biasanya hukum ini terpakai pada kata Melayu jati dan juga kata yang bukan daripada kata Arab. Paling penting ialah jenis kata yang disebutkan di atas mestilah bunyi terbuka [a] digandingkan dengan huruf-huruf berikut pada suku kata akhirnya: ba (ب) atau ta (ت) atau pa (ڤ) atau ga (ݢ) atau nun (ن) atau sin (س) atau nya (ڽ) atau ca (چ) atau ya (ي) atau kaf (ک) atau mim (م) atau jim (ج).
Huruf alif (ا) hendaklah digugurkan selepas huruf-huruf tersebut.
- Contoh kata yang mempunyai dua suku kata terbuka [a] + [a] adalah seperti berikut:
Rumi | Jawi |
saya | ساي |
rasa | راس |
tanya | تاڽ |
apa | اڤ |
baca | باچ |
mata | مات |
baja | باج |
saga | ساݢ |
mana | مان |
sama | سام |
raba | راب |
baka | باک |
- Contoh kata tiga suku kata atau lebih dan mempunyai suku kata praakhir dan akhirnya terbuka [a] + [a]. adalah seperti berikut:
Rumi |
Jawi |
bahasa |
بهاس |
bahaya |
بهاي |
bahana |
بهان |
utama |
اوتام |
senjata |
سنجات |
jelaga |
جلاݢ |
belaka |
بلاک |
lelaba |
للاب |
cuaca |
چواچ |
kenapa |
كناڤ |
sengaja |
سڠاج |
Sekiranya suku kata praakhir dan akhir berpola [e] + [a], [i] + [a], [o] + [a] atau [u] + [a], maka cara pengejaan tidak tertakluk kepada hukum ini.