OLEH ROSLAN ABDUL HAMID

SELALU menjadi masalah kepada kita untuk menentukan sama ada perlu atau tidak huruf ا (alif) ditulis apabila pola KV berada di akhir kata. Hal ini terjadi kerana vokal [a] dalam pola KV di akhir suku kata mempunyai kaedah tertentu untuk menentukan sama ada huruf ا kekal atau digugurkan. Kali ini kita bincangkan dua perkara iaitu kekal ا dan gugur ا .

1. KEKAL ا (ALIF)

Syara kekal ا adalah seperti yang berikut :

a. Suku kata praakhir pola KV dengan vokal [u], [i], [e] taling, [e] pepet dan [o] dan suku kata akhir pola KV yang vokalnya [a].

b. Suku kata praakhir pola KV dengan vokal [a] dan suku kata akhir pola KV dengan vokal [a] dan konsonannya dilambangkan dengan huruf د ر ل و ڠ  , iaitu d r l w ng.

c. Suku kata praakhir pola VK atau KVK dan suku kata akhir pola KV dengan vokal [a]. ( vk + kv ) atau ( kvk + kv ).

d. Gabungan suku kata praakhir pola KV dan suku kata akhir pola KV membentuk kata rama.

2. GUGUR ا (ALIF)

Gugur ا (alif) bermaksud huruf alif tidak dilambangkan untuk vokal [a]. Beberapa keadaan digariskan dalam pedoman ejaan jawi untuk menentukan gugur huruf ا sebagai lambang vokal [a] di akhir kata pola KV. Antaranya ialah :

a. Suku kata terbuka praakhir pola KV dengan vokal [a] dan suku kata terbuka akhir kata pola KV yang konsonannya b t p g n s ny c y k j m dilambangkan dengan ب ت ڤ ݢ ن س ڽ چ ي ک ج م manakala vokalnya [a].

b. Suku kata akhir pola KV dengan konsonan k atau g manakala vokalnya [a].

Kesimpulannya, huruf ا (alif) di akhir kata boleh kekal dan gugur kerana mengikut kaedah yang telah dinyatakan di atas. Walau bagaimanapun, huruf ا(alif) yang gugur itu masih boleh menerima alif kembali berdasarkan beberapa keadaan :

1.Menerima partikel atau imbuhan akhiran : berapakah : براڤاكه / bukalah : بوكاله / matanya : ماتاڽ

2.Ada maksud lain (homograf) : puasa :ڤواسا  / puas : ڤواس

3.Kata pinjaman bahasa Inggeris : mama : ماما / papa : ڤاڤا

4.Suku kata akhir ka atau ga didahului oleh vokal [e] pepet : lega : لݢا / teka : تكا

Oleh itu, selalulah kita membuat latihan menulis perkataan yang berakhir dengan vokal [a] supaya kita mahir dalam mengenal pasti kekal atau gugurnya ا (alif) semasa kita menulis jawi.