OLEH ROSLAN ABDUL HAMID

KATA dasar ialah kata yang tidak berimbuhan. Kata dasar boleh terdiri daripada satu suku kata (ekasuku), dua suku kata (dwisuku) tiga suku kata (trisuku) atau lebih daripada itu. Kata dasar yang sering kita temukan ialah kata jati Melayu dan sesetengahnya kata pinjaman daripada bahasa asing.

KATA DASAR EKASUKU

Kata ekasuku ialah perkataan yang terbentuk daripada hanya satu suku kata sama ada daripada suku kata terbuka ataupun suku kata tertutup. Kata ekasuku mestilah mempunyai makna yang difahami seperti:

PEDOMAN MENGEJA KATA DASAR EKASUKU

Pada asasnya kata jati Melayu dieja mengikut aturan yang tetapkan. Namun, terdapat beberapa kekecualian atas beberapa sebab yang dibenarkan. Pertama, ejaan yang sudah menjadi warisan dan masyhur sejak dahulu. Kedua, hendak mengurangkan kekeliruan pada ejaan yang sama dengan perkataan lain.

1  Ekasuku suku kata terbuka

a. Jika menggunakan vokal [a], maka kata itu hendaklah dieja dengan menggunakan lambang huruf vokal ا (alif). Contoh:

b. Jika menggunakan vokal [e] pepet, maka kata itu hendaklah dieja tanpa menggunakan lambang huruf vokal. Contoh:

c. Jika menggunakan vokal [i] dan [e] taling maka kata itu hendaklah dieja dengan menggunakan lambang huruf vokal ي (ya). Contoh:

Kekecualian pada ejaan kata depan “di” daripada aturan ini. Kerana kata “di” dieja tanpa menggunakan lambang huruf vokal ي, sebaliknya dieja dengan huruf konsonan د (dal) sahaja.

d. Jika menggunakan vokal [u] dan [o], maka kata itu hendaklah dieja dengan menggunakan lambang huruf vokal و (wau). Contoh:

2. Ekasuku suku kata tertutup

a. Jika vokal [a] digunakan dengan konsonan pertama adalah و (wau) maka, kata itu hendaklah dieja dengan huruf vokal ا (alif). Contoh:

b. Jika vokal [a] digunakan dengan konsonan pertama bukan و (wau), maka hendaklah dieja tanpa huruf vokal. Contoh:

Kekecualian pada ejaan kata “dan” daripada aturan ini berlaku kerana sudah menjadi ejaan kata yang menjadi warisan dan masyhur. Kata “dan” dieja dengan menggunakan huruf vokal ا .

dan – دان

c. Jika vokal [i] dan [e] taling digunakan, maka kata itu hendaklah dieja dengan lambang huruf vokal ي (ya). Contoh :

d. Jika vokal [u] dan [o] digunakan, maka kata itu dieja dengan menggunakan lambang huruf vokal و (wau). Contoh:

Satu hal yang perlu kita berhati-hati ialah apabila konsonan [k] digunakan pada tempat paling akhir dalam suku kata tertutup. Padanan konsonan [k] di akhir suku kata mempunyai lambang huruf jawi yang berbeza. Jika kata daripada kata jati Melayu, konsonan [k] dilambangkan dengan ق (qaf). Contohnya:

Jika kata serapan pula, padanan konsonan [k] dilambangkan dengan huruf ک (kaf). Contohnya:

Kesimpulannya, pedoman mengeja kata dasar ekasuku daripada suku kata terbuka dan suku kata tertutup ialah sama kaedahnya seperti mengeja kata suku kata terbuka dan tertutup yang lain kecuali kata ekasuku daripada suku kata tertutup yang bermula dengan konsonan [w]. Yang hendaklah difahamkan di sini ialah kata dasar ekasuku mempunyai makna yang boleh kita faham walaupun cuma satu perkataan.