OLEH ROSLAN ABDUL HAMID

HURUF hamzah sering menjadi perhatian kepada pencinta tulisan jawi kerana memerlukan kefahaman untuk menentukan jenis hamzah yang perlu ditulis dalam perkataan. Jenis dan kedudukan hamzah dalam tulisan jawi mesti mengikut kaedah yang telah ditentukan. Yang berikut ialah jenis hamzah yang digunakan dalam tulisan jawi:

1. Hamzah di atas huruf alif

2. Hamzah di bawah huruf alif

3. Hamzah ¾

4. Hamzah setara

5. Hamzah berumah

1. Hamzah di atas huruf alif ( أ )

Hamzah jenis ini ditulis kerana kehadiran imbuhan awalan se, ke dan di pada ejaan kata yang bermula dengan huruf alif. Contoh hamzah di atas huruf alif boleh dilihat pada jadual di bawah:

2. Hamzah di bawah huruf alif ( إ ) 

Hamzah di bawah huruf alif hanya ada pada tiga ejaan perkataan sahaja iaitu Islam, e dan eh.

3. Hamzah ¾

Hamzah ¾ digunakan pada ejaan kata bukan daripada bahasa Arab. Kadar ketinggian hamzah jenis ini adalah ¾ huruf alif. Saiznya sama dengan huruf lain. Ada beberapa panduan untuk menulis hamzah ¾ . Iaitu:

4. Hamzah setara

Kata pinjaman bahasa Arab selalunya menggunakan hamzah setara. Hamzah ini juga disebut sebagai hamzah selari. Kedudukan hamzah setara selari di atas garisan dengan huruf lain. Contoh kata yang menggunakan hamzah setara ialah:

5. Hamzah berumah

Hamzah berumah biasanya digunakan pada kata pinjaman bahasa Arab. Ada juga hamzah berumah yang digunakan pada ejaan bukan bahasa Arab, iaitu sebagai lambang e pepet dalam pola suku kata tertutup. Contoh kata yang menggunakan hamzah berumah ialah:

Kesimpulannya, kedudukan hamzah merupakan satu pengkaedahan yang wajib kita tahu dan mahir apabila menulis jawi. Kesalahan meletakkan hamzah pada kedudukan sebenar akan menyebabkan kesalahan sewaktu menyebut perkataan tersebut.